Blog

Autor: Ania Kicka

Data dodania: 10 czerwca, 2020

Bardzo szwedzkie słowa #2

Vobbar ni? Jeśli rozumiecie to pytanie, to bardzo możliwe, że czytaliście pierwszą część naszej serii o bardzo szwedzkich słowach, gdzie przybliżyłam Wam vobba, fika, mysa, panta i fika. Jak już się na pewno domyślacie, dziś przychodzę do Was z porcją kolejnych pięciu wyjątkowych szwedzkich słów, które nie mają swojego odpowiednika w polskim. Zaczynamy!

1. Planka

Słyszeliście być może angielskie plank czy planking, może nawet sami wykonywaliście to trudne ćwiczenie. A może kojarzycie to słowo z popularną swego czasu, ale momentami bardzo niebezpieczną zabawą polegającą na kładzeniu się na brzuchu, z rękami wzdłuż ciała, w pozycji przypominającej deskę, w miejscu publicznym. Cóż. Znów pudło, ale jesteśmy na dobrym tropie z tą deską. Ktoś, kto plankar, przyjmuje mniej więcej pozycję deski, tyle, że wertykalnie – na stojąco – aby przemknąć przez kontrolę biletową na stacjach metro i pociągu tuż za plecami kogoś innego. Cała ta dziwaczna gimnastyka tylko po to, żeby nie płacić za bilet. Jag hoppas att du INTE plankar! 😉

2. Festsnusa

Snusa pewnie znacie – czasownik snusa znaczy snusować, zażywać snus, czyli używkę na bazie tytoniu, popularną w Szwecji, Finlandii i Norwegii. Snusu nie palimy, tylko umieszczamy pod górną albo dolną wargą, żeby tytoń się wchłonął. Znacie też pewnie słowo fest, czyli impreza. Co nam z tego wychodzi? Snusować na imprezach! Czyli mamy do czynienia z okazyjnym snusare. Kimś, kto nie snusuje na co dzień, pozwala sobie na to tylko na imprezach – festsnusare.

3. Solkatt

To słowo pewnie się Wam spodoba i może przypomni zabawę z dzieciństwa 😊 Spójrzmy. Solkatt od razu chciałoby się przetłumaczyć dosłownie jako kot słoneczny. I można w tym dostrzec odrobinę logiki. To słowo ma bowiem związek ze… światłem! Bawiliście się w podstawówce w puszczanie zajączka? Linijkę, zegarek, teraz pewnie też ekran telefonu układamy pod takim kątem, żeby odbijane światło utworzyło małą plamkę światła, na przykład na ścianie. Oczywiście, trzeba przy tej zabawie uważać, bo można kogoś na moment pozbawić wzroku. W każdym razie, jak widzicie, nasz polski zajączek to szwedzki kot słoneczny. W wielu innych językach to zjawisko również jest nazwane od jakiegoś małego, szybko się poruszającego zwierzątka – np. w czeskim mamy prosiaczki, a w katalońskim szczurki : ) A Wy puszczaliście zajączki w dzieciństwie? Ja tak, i to nawet podczas lekcji… 😀 Ale do tego nie zachęcam!

4. Badkruka

– Właź do wody, jest już lato!

– Nigdy! Jest strasznie zimno!

– Woda ma 16 stopni, przestań marudzić, badkruka, i wskakuj!

Rozłóżmy słowo na czynniki pierwsze. Bada to kąpać się, myć się, kruka natomiast oznacza doniczkę (krukväxter – rośliny doniczkowe), dzban, albo… strachajło, tchórza. Czy więc badkruka to ktoś, kto po prostu boi się kąpieli? Prawie. To ktoś, kto odmawia kąpieli w zbiorniku wodnym. Czyli na przykład turysta z południa, który nie odważy się wejść do jeziora o temperaturze 10-ciu stopni. Przyznam Wam, że jedyny raz, kiedy miałam okazję wejść do szwedzkiego jeziora i odmówiłam, byłam ze znajomymi spoza Szwecji, więc nikt nie nazwał mnie badkruka. Ciekawa jestem, czy ktoś z Was został tak kiedyś nazwany! Dajcie znać w komentarzach!

5. Gubbe/gumma

Gubbe to staruszek, gumma to staruszka – w zależności od tego, czy wymówimy te słowa czułym, ciepłym tonem, czy tylko warkniemy na kogoś, mogą wyrażać troskę albo obelgę. Tak więc uwaga. Jednak gubbe i gumma budzi najwięcej emocji, gdy zwracamy się tymi słowami do… dzieci! Tak, w Szwecji bardzo normalne jest powiedzieć do synka „lille gubben”, a do dziewczynki „min lilla gumma”. Dla nas mówienie do trzylatka „mój mały staruszku” może brzmieć dziwnie, ale może dla jakiegoś narodu dziwnie brzmi nasze nazywanie dzieci żabkami i kotkami…

Jeszcze jeden krótki komentarz do tego: może przyszło Wam na myśl słowo jordgubbe, czyli dosłownie „ziemia” i „staruszek”, z czego wychodzi nam bardzo intuicyjna truskawka 😉 Oczywiście tak jest najłatwiej to słowo zapamiętać, nie do końca jednak możemy brać te słowa za etymologię słowa jordgubbe. Ale to już temat na kolejny wpis! 😉

Tymczasem widzimy się w jutrzejszym quizie! Koniecznie dajcie znać, czy znaliście któreś z dzisiaj wymienionych słów, czy je słyszeliście albo używacie, oraz, najważniejsze – czy w dzieciństwie puszczaliście słoneczne koty. Tfu, to jest, zajączki! 😀 Do zobaczenia!

Tekst: Anna Hamanowicz

Pozostałe posty

Ogarniamy szwedzką gramatykę! Zaimki osobowe

Hejsan! Dzisiejszy wpis jest skierowany do osób zaczynających naukę szwedzkiego, gdyż zajmiemy się w nim nauką zaimków osobowych. Chodzi o słowa typu ja, ty, on, ona, etc. O ile w polskim często pomijamy zaimki i mówimy np. „idę do sklepu”, „poszła do szkoły”, „robimy obiad”, o tyle w szwedzkim zawsze potrzebujemy zaimka. Powód jest bardzo […]

Czytaj więcej

Halo Szwecja! #196

Czy szwedzcy uczniowie mają problemy z czytaniem? Czy między Malmö a Kopenhagą powstanie metro? I czy korzystanie z chatu GPT to oszustwo? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie stopnia trudności tekstu, tak abyście poza samym zdobywaniem informacji mogli […]

Czytaj więcej

Svenska till vardags – i klassrummet del 2

Witam ponownie początkujących uczniów szwedzkiego! Jeżeli nie czytaliście pierwszej części tego wpisu, to chciałabym go Wam serdecznie polecić – nauczycie się tam poleceń, które przeczytacie w podręczniku i usłyszycie od nauczyciela podczas lekcji. Poniższy wpis zawiera natomiast najważniejsze zdania, pytania i odpowiedzi, które na pewno przydadzą się Wam na lekcjach szwedzkiego. Gotowi? Pamiętajcie, że w […]

Czytaj więcej

Halo Szwecja! #195

Jaką formę obostrzeń dla imigrantów proponuje rząd? Czy handel internetowy w Szwecji ma się dobrze? I czy wśród załogi statku Vasa mogły być kobiety? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie stopnia trudności tekstu, tak abyście poza samym zdobywaniem […]

Czytaj więcej

Śpiewaj z Humlą! #8 – Fångad av en stormvind

Tegoroczną Eurowizję wygrała Szwecja z Loreen i piosenką Tattoo. Korzystając z okazji chciałam wspomnieć inną szwedzką artystkę, która kilka razy wystąpiła na Eurowizji. Chodzi oczywiście o Carolę, która aż trzy razy pojawiła się na konkursie – w 1983, 1991 i 2006. Więcej na ten temat przeczytacie w moim wpisie TOP 5: ciekawostki o Melodifestivalen. Dzisiaj […]

Czytaj więcej

Halo Szwecja! #194

Czy ekologiczna żywność jest w Szwecji popularna? Jakie nowe wytyczne trafiły do szwedzkiej branży filmowej? Jakiego nowego odkrycia dotyczącego autyzmu dokonali naukowcy z Uppsali? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie stopnia trudności tekstu, tak abyście poza samym zdobywaniem […]

Czytaj więcej

Ogarniamy zaimki pytające!

Hejsan! Zaczynacie dopiero przygodę ze szwedzkim i chcecie nauczyć się najważniejszych słów niezbędnych do zadawania pytań? A może potrzebujecie szybkiej powtórki? Chcecie sprawdzić, czy znacie wszystkie zaimki pytające? Zapraszam Was do dzisiejszego bloga! Zanim zaczniemy z przykładami: w szwedzkim nie istnieje pytajnik „czy”. Pytania, które na polski przetłumaczymy jako „czy studiujesz?” czy „czy lubisz szwedzki?”, […]

Czytaj więcej

Halo Szwecja! #193

Ile osób w Szwecji mieszka samotnie? Jak wiedzie się w Szwecji firmom związanym z handlem? Czy szwedzkie przedszkolaki uczą się już o zrównoważonym rozwoju? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie stopnia trudności tekstu, tak abyście poza samym zdobywaniem […]

Czytaj więcej

Svenska till vardags – i klassrummet del 1

Witam serdecznie wszystkich świeżo upieczonych uczniów szwedzkiego! Jeżeli wizja nauczenia się tego języka jest dla Was stresująca, to nie bójcie się – każdy z nas kiedyś zaczął przygodę ze szwedzkim i nie zawsze te początki były łatwe 😊. Żeby ułatwić Wam pierwsze kroki w tym godnym podziwu wyzwaniu, przygotowałam dla Was listę przydatnych zwrotów, które […]

Czytaj więcej

Halo Szwecja! #192

Czy w szwedzkich szkołach dzieci dostają bezpłatne śniadanie? Czy warto samodzielnie przygotowywać posiłki dla niemowlaków? Z jakiego powodu coraz więcej szwedzkich uczniów uczy się z domu? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie stopnia trudności tekstu, tak abyście poza […]

Czytaj więcej

Nie taki diabeł straszny, jak go malują! Czyli jak oswoić partikelverb? #17 LEVA

Jak tam żyjecie, drodzy miłośnicy szwedzkiego? Mam nadzieję, że dobrze, bo dziś skupimy się na czasowniku leva i jego ukrytych znaczeniach! Jeżeli temat partikelverb jest dla Was nowy (koniecznie nadróbcie moje poprzednie wpisy!), to pozwólcie, że przytoczę kilka najistotniejszych informacji. Partikelverb są czasownikami, które łączą się z partykułą i zmieniają dzięki temu znaczenie. Partykuła to […]

Czytaj więcej

Halo Szwecja! #191

Czy osoby pracujące w opiece nad starszymi będą musiały zdać test językowy? Czy w Szwecji znajdziemy nielegalne odpady? I jak najlepiej oczyścić miejskie powietrze? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie stopnia trudności tekstu, tak abyście poza samym zdobywaniem […]

Czytaj więcej