Już niedługo spotkamy się z najbliższymi przy wielkanocnym stole, aby uczcić wielowiekową tradycję, jedną z najważniejszych w polskiej kulturze. Będziemy malować jajka, piec mazurka, a dzieci będą wyczekiwać przyjścia zająca. A jak Wielkanoc spędzają Szwedzi? Czy też malują jajka? Też czekają na zająca? Czy może wolą nie czekać pasywnie na prezenty, tylko sami się o nie dopominają, niemal jak podczas Halloween… tego wszystkiego dowiecie się z poniższego tekstu.

Laiccy Szwedzi nie podchodzą do Wielkanocy tak religijnie jak wielu Polaków, traktują to święto głównie jako okazję do zebrania się w rodzinnym gronie, dobrego jedzenia i odpoczynku. Nie znaczy to jednak, że nie pielęgnują swoich tradycji. Nie znajdziemy może u nich śmigusa-dyngusa, ale pewne szwedzkie tradycje mogą Was zaskoczyć. Zaczynamy!

PÅSKÄGG – MALOWANE JAJKA

W Szwecji, tak jak i w Polsce, mamy tradycję malowania pisanek (påskägg). To, czym Szwedzi mogą się pochwalić, to własnoręcznie wykonane Kinder niespodzianki – kartonowe jajka, pomalowane lub przyozdobione bibułą, wypełnia się słodyczami albo innymi drobnymi upominkami. Jajka te mogą być dekoracją, deserem lub małym prezentem. Niektórym jednak i tego będzie mało, dlatego w wielki czwartek możemy natknąć się na…

PÅSKKÄRINGAR – WIELKANOCNE CZAROWNICE

Dzieci przebrane za czarownice i czarowników chodzą od domu do domu, z nadzieją na dostanie choć odrobiny słodyczy… Halloween? Otóż nie, to Wielkanoc po szwedzku! Jedną z najbardziej oryginalnych wielkanocnych tradycji w Szwecji jest przebieranie dziewczynek w kolorowe påskkäringar, a chłopców w rumianych påskgubbar. W domach nie może zabraknąć påskgodis – słodyczy wielkanocnych. W innym przypadku, młodzi czarownicy mogą nam sprawić psikusa : ). A tak na poważnie, to niemiecka tradycja zająca (påskhare) nie odniosła zbyt dużego sukcesu w Szwecji, choć jest spotykana w niektórych domostwach. Większość szwedzkich dzieci nie czeka na zająca, tylko bierze sprawy w swoje ręce.

PÅSKBRASA

Wiosną zaczynamy sezon grillowania, więc nikogo nie dziwi zapach dymu. A już na pewno nie w Szwecji, gdzie Valborgsmässoafton, czyli Noc Walpurgi, jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych tradycji. Czy wiedzieliście jednak, że Szwedzi rozpalają też ognisko wieczorem w wielką sobotę, a nawet rywalizują o to, kto zbudował największe ognisko? Ta tradycja jest coraz rzadziej spotykana, ale pozostaje przedmiotem dyskusji w sieci, i bohaterem wielu filmików na youtubie. Oryginalnie budowano ogniska w wielki czwartek, skärtorsdagen, żeby przegonić czarownice – påskkarringar – i złe duchy.

PÅSKKRIS

W ostatnią niedzielę chrześcijanie obchodzili niedzielę palmową, podczas której w kościołach można było zobaczyć przepiękne, zdobione, kolorowe palmy, robione czy to z prawdziwych roślin, czy to np. z bibuły. W Szwecji mamy tradycję påskkris – ozdabiania kolorowymi piórkami brzozowych gałązek. Są one symbolem nadejścia wiosny.

PÅSKMAT

Czym byłyby święta bez suto zastawionego stołu? Szwedzi podczas Wielkanocy stawiają głównie na dania rybne – klasycznego śledzia (sill, albo böckling – pikling), łososia (lax), ale też jagnięcinę (lammkött), oraz osławioną pokusę Janssona (Janssons frestelse). Jest to zapiekanka z ziemniaków, szprotek lub anchois oraz cebuli, przyprawiana białym pieprzem i gęstą śmietaną. Obowiązkowym napojem jest påskmust (w Boże Narodzenie nazywane julmust, i opatrzone etykietką z Mikołajem), szwedzki napój świąteczny, w smaku będący połączeniem coca coli i kwasu chlebowego. Nie może też zabraknąć deseru w postaci kolorowego, przyozdobionego tortu (påsktårta) – najlepiej z marcepanem. Mums! Pycha!

Życzymy Wam wszystkiego dobrego w te święta, niezależnie od tego gdzie, i jak je spędzicie! : )

Glad påsk!

Autor: Anna Hamanowicz