Fonetyka to jedna z rzeczy, które sprawiają nam największą trudność w nauce języka obcego. Musimy oderwać się od naszego wyuczonego latami systemu, czasem musimy wręcz zaakceptować, że w innym języku nawet zwykłe samogłoski typu a czy i będą wymawiane zupełnie inaczej, niż po polsku. Dobrze pamiętam moje przerażenie na zajęciach z fonetyki na pierwszym roku skandynawistyki, gdy nasza lektorka wyliczyła, że szwedzki to w zasadzie ma jakieś 22 warianty samogłosek… 😀 W nauce jednak niemal nie ma rzeczy niemożliwych, jeśli uczciwie pracujemy na nasz cel i regularnie ćwiczymy. Ale że zasady wymowy w szwedzkim mogą być momentami mało intuicyjne, to dziś postaram się Wam ułatwić zadanie w czytaniu j-ljudet. Każdy dzięk z dzisiejszego wpisu podlinkowałam dla Was specjalnie, by było Wam łatwiej się go nauczyć! Pamiętajcie, wymowę ćwiczymy wyłącznie mówiąc!

J-LJUDET występuje:

Jeśli po g napiszemy samogłoskę i, y, e, ä, ö:

gitarr (gitara), gissa (zgadywać)

gymnasium (szwedzkie gimnazjum)

ge (dać), genom (poprzez)

gäst (gość), gärna (chętnie)

göra (robić), Göteborg

Reszta samogłosek, czyli u, o, a będą zapisywane z j:

juli (lipiec), just (właśnie, dokładnie), jo (tak), jobba (pracować), jag (ja), januari (styczeń), jul (Boże Narodzenie)

Przed ä często napiszemy j zamiast g, co ułatwia nam życie:

järn (żelazo), jätte (bardzo, ogromnie), jämföra (porównać), jäst (drożdże)

W zapożyczeniach:

jeans (dżinsy), jetplan (odrzutowiec)

J na końcu wyrazu też zawsze przeczytamy jako J-LJUDET:

hej (cześć, dzień dobry), paj (ciasto), familj (rodzina), detalj (detal)

I tak samo zrobimy z końcowym g, które stoi po r albo l (-rg, -lj):

färg (kolor), berg (góra), arg (zły), korg (kosz)

helg (weekend), älg (łoś)

A teraz coś, co zawsze jest nieco zaskakujące dla uczniów szwedzkiego: nie ma co się bać, gdy zobaczymy dj, gj, hj czy lj, bo wszystkie te złożenia czytamy dokładnie tak samo – jako J–LJUDET!

djur (zwierzę), djungel (dżungla), djup (głęboki), djävul (diabeł)

gjorde (forma preteritum od göra), gjort (forma supinum od göra), gjuta (odlewać)

hjälpa (pomagać), hjärta (serce), hjärna (mózg), hjälm (hełm), hjul (koło), hjort (jeleń)

ljud (dźwięk), ljus (światło, świeczka), ljuga (kłamać), ljum (letni), ljuvlig (cudowny)

Na koniec jeszcze parę zdań, których warto się nauczyć na pamięć : )

Vi har en gäst som tycker att brödet smakar jäst.

Mamy gościa, który uważa, że chleb smakuje drożdżami.

Vi måste byta hjul före jul.

Musimy zmienić koła przed świętami.

Jag tar gärna tåget till Järna – det är bra för min hjärna.

Chętnie jadę pociągiem do Järna – to dobre dla mojego mózgu.

En tiger åt en hjort och sa ’’Gjort är gjort’’.

Tygrys zjadł jelenia i rzekł „Co się stało, to się nie odstanie”.

Tak więc jak widzicie wymowa jest ta sama, ale ważne jest też ćwiczenie pisania, żebyśmy nie napisali wypracowania o naszych wigilijnych drożdżach z Mazur😊)

Koniecznie korzystajcie z Lexina, SAOB i Forvo w nauce wymowy. Widzimy się w jutrzejszym quizie! Hejjjj! 😀

Tworząc ten wpis opierałam się o książkę Uttalsboken. Svenskt uttal i praktik och teori Håkana Rosenqvista.

Tekst: Anna Hamanowicz