Blog

Autor: Ania Kicka

Data dodania: 9 października, 2019

Nobelpriset -Nagroda Nobla

Jeżeli często odwiedzacie SVTPlay, to pewnie wiecie, że od kilku dni trwa rozdawanie nagród Nobla w różnych dziedzinach. Jak dotąd, została ona przyznana w dziedzinie medycyny, fizyki, a w momencie, w którym pojawi się ten wpis, na SVT powinna już znaleźć się transmisja z chemii. Czeka nas jeszcze literatura jutro o 12:50, pokojowa nagroda w piątek i nagroda w dziedzinie ekonomii w poniedziałek.

Czy wiecie, kiedy została przyznana pierwsza nagroda Nobla, kto ją dostał najwięcej razy, oraz które wyróżnienie wywołało najwięcej kontrowersji? Zapraszamy do bloga!

Alfred Nobel urodził się oczywiście w Szwecji, w Sztokholmie, 21-ego października 1833 roku. Dzień Nobla przypada w dzień jego śmierci, 10-ego grudnia. Wtedy też odbywa się uroczyste wręczenie nagród przez samego króla Szwecji. Jeśli widzieliście kiedyś transmisję z uroczystości albo uczestniczyliście w niej osobiście (opowiadajcie, jak było!), to wiecie, że jest to ogromne przyjęcie z wystawnym jedzeniem, pięknymi strojami i fascynującymi gośćmi.

Skąd jednak wzięła się nagroda Nobla i dlaczego jest ona tak prestiżowa? Nobel był wybitnym wynalazcą, przez całe swoje życie zarejestrował ponad 350 patentów (patent), w tym dynamit w 1867 roku. Mówił płynnie po szwedzku (svenska), francusku (svenska), rosyjsku (ryska), angielsku (engelska) i niemiecku (tyska). Miał wszechstronne zainteresowania i nieustannie podróżował. Ta wszechstronność przełożyła się na różnorodność kategorii nagród, które Nobel wymienił w swoim testamencie (testamente): fizyka (fysik), chemia (kemi), medycyna lub fizjologia (medicin eller fysiologi), literatura (litteratur), i pokojowa nagroda (fredspris). Doszła do tego jeszcze nagroda w dziedzinie ekonomii (ekonomi). Cała fortuna Nobla została zapisana przyszłym wynalazcom, pisarzom, lekarzom i działaczom społecznym. Pieniężna nagroda waha się od 10 do 8 milionów koron i jest przyznawana corocznie, od 1901.

Jak dotąd, nagrodę Nobla przyznano dwukrotnie czterem osobom: Linusowi Paulingowi (kemi), Johnowi Bardeenowi (kemi och fredsarbete), Frederickowi Sangerowi (kemi), oraz naszej rodaczce, znanej w Szwecji jako Marie Curie (fysik och kemi). Maria Skłodowska-Curie pozostaje pierwszą dwukrotnie nagrodzoną laureatką nagrody Nobla i jedyną kobietą w historii, której się to udało. Szwedzi zostali nagrodzeni ponad 30 razy, wśród nazwisk, które mogą brzmieć znajomo, warto jest wymienić Selmę Lagerlöf, Tomasa Tranströmera, Pära Lagerkvista (wszyscy w dziedzinie literatury), oraz Daga Hammarskjölda, głównego sekretarza ONZ (Förenta Nationerna, FN), którego nagrodzono pośmiertnie (postumt). Wśród polskich laureatów warto wspomnieć Wisławę Szymborską, Czesława Miłosza, Lecha Wałęsę, Henryka Sienkiewicza, Władysława Reymonta, i znowu Marię Skłodowską-Curie. Jak widać, Polacy zdobyli największe uznanie w dziedzinie literatury 😊 Najwięcej laureatów nagrody Nobla pochodzi z USA. Z około 900 laureatów, ponad 250 pochodzi właśnie ze Stanów Zjednoczonych (Amerikas förenta stater). Chyba najbardziej kontrowersyjnym laureatem nagrody Nobla był Egaz Moniz, portugalski neurolog, który prowadził badania nad „leczniczymi wartościami lobotomii”. Nagrodę przyznano w 1949 roku, pomimo protestów, również ze strony jego byłych pacjentów.

Jeśli będziecie albo jesteście w Sztokholmie, koniecznie odwiedźcie Nobelmuseet. W najbliższych dniach odbędą się liczne eventy (evenemang) związane z nagrodą Nobla, więc koniecznie zapoznajcie się z programem i dajcie nam znać, jak było!

Mamy nadzieję, że z naszego wpisu dowiedzieliście się czegoś nowego albo odświeżyliście pamięć, i że zachęciliśmy Was do oglądania transmisji przyznawania nagród Nobla : ) Śledzicie transmisje? Interesujecie się laureatami? Któraś z kategorii jest dla Was szczególnie ciekawa? Piszcie! Ja zawsze sprawdzam laureatów w dziedzinie literatury 😀

Ha det så kul! Widzimy się w kolejnym blogu za tydzień!

Tekst: Anna Hamanowicz

Zdjęcie: (Ola Ericson) /imagebank.sweden.se

Pozostałe posty

Ogarniamy szwedzką gramatykę! Zaimki osobowe

Hejsan! Dzisiejszy wpis jest skierowany do osób zaczynających naukę szwedzkiego, gdyż zajmiemy się w nim nauką zaimków osobowych. Chodzi o słowa typu ja, ty, on, ona, etc. O ile w polskim często pomijamy zaimki i mówimy np. „idę do sklepu”, „poszła do szkoły”, „robimy obiad”, o tyle w szwedzkim zawsze potrzebujemy zaimka. Powód jest bardzo […]

Czytaj więcej

Halo Szwecja! #196

Czy szwedzcy uczniowie mają problemy z czytaniem? Czy między Malmö a Kopenhagą powstanie metro? I czy korzystanie z chatu GPT to oszustwo? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie stopnia trudności tekstu, tak abyście poza samym zdobywaniem informacji mogli […]

Czytaj więcej

Svenska till vardags – i klassrummet del 2

Witam ponownie początkujących uczniów szwedzkiego! Jeżeli nie czytaliście pierwszej części tego wpisu, to chciałabym go Wam serdecznie polecić – nauczycie się tam poleceń, które przeczytacie w podręczniku i usłyszycie od nauczyciela podczas lekcji. Poniższy wpis zawiera natomiast najważniejsze zdania, pytania i odpowiedzi, które na pewno przydadzą się Wam na lekcjach szwedzkiego. Gotowi? Pamiętajcie, że w […]

Czytaj więcej

Halo Szwecja! #195

Jaką formę obostrzeń dla imigrantów proponuje rząd? Czy handel internetowy w Szwecji ma się dobrze? I czy wśród załogi statku Vasa mogły być kobiety? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie stopnia trudności tekstu, tak abyście poza samym zdobywaniem […]

Czytaj więcej

Śpiewaj z Humlą! #8 – Fångad av en stormvind

Tegoroczną Eurowizję wygrała Szwecja z Loreen i piosenką Tattoo. Korzystając z okazji chciałam wspomnieć inną szwedzką artystkę, która kilka razy wystąpiła na Eurowizji. Chodzi oczywiście o Carolę, która aż trzy razy pojawiła się na konkursie – w 1983, 1991 i 2006. Więcej na ten temat przeczytacie w moim wpisie TOP 5: ciekawostki o Melodifestivalen. Dzisiaj […]

Czytaj więcej

Halo Szwecja! #194

Czy ekologiczna żywność jest w Szwecji popularna? Jakie nowe wytyczne trafiły do szwedzkiej branży filmowej? Jakiego nowego odkrycia dotyczącego autyzmu dokonali naukowcy z Uppsali? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie stopnia trudności tekstu, tak abyście poza samym zdobywaniem […]

Czytaj więcej

Ogarniamy zaimki pytające!

Hejsan! Zaczynacie dopiero przygodę ze szwedzkim i chcecie nauczyć się najważniejszych słów niezbędnych do zadawania pytań? A może potrzebujecie szybkiej powtórki? Chcecie sprawdzić, czy znacie wszystkie zaimki pytające? Zapraszam Was do dzisiejszego bloga! Zanim zaczniemy z przykładami: w szwedzkim nie istnieje pytajnik „czy”. Pytania, które na polski przetłumaczymy jako „czy studiujesz?” czy „czy lubisz szwedzki?”, […]

Czytaj więcej

Halo Szwecja! #193

Ile osób w Szwecji mieszka samotnie? Jak wiedzie się w Szwecji firmom związanym z handlem? Czy szwedzkie przedszkolaki uczą się już o zrównoważonym rozwoju? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie stopnia trudności tekstu, tak abyście poza samym zdobywaniem […]

Czytaj więcej

Svenska till vardags – i klassrummet del 1

Witam serdecznie wszystkich świeżo upieczonych uczniów szwedzkiego! Jeżeli wizja nauczenia się tego języka jest dla Was stresująca, to nie bójcie się – każdy z nas kiedyś zaczął przygodę ze szwedzkim i nie zawsze te początki były łatwe 😊. Żeby ułatwić Wam pierwsze kroki w tym godnym podziwu wyzwaniu, przygotowałam dla Was listę przydatnych zwrotów, które […]

Czytaj więcej

Halo Szwecja! #192

Czy w szwedzkich szkołach dzieci dostają bezpłatne śniadanie? Czy warto samodzielnie przygotowywać posiłki dla niemowlaków? Z jakiego powodu coraz więcej szwedzkich uczniów uczy się z domu? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie stopnia trudności tekstu, tak abyście poza […]

Czytaj więcej

Nie taki diabeł straszny, jak go malują! Czyli jak oswoić partikelverb? #17 LEVA

Jak tam żyjecie, drodzy miłośnicy szwedzkiego? Mam nadzieję, że dobrze, bo dziś skupimy się na czasowniku leva i jego ukrytych znaczeniach! Jeżeli temat partikelverb jest dla Was nowy (koniecznie nadróbcie moje poprzednie wpisy!), to pozwólcie, że przytoczę kilka najistotniejszych informacji. Partikelverb są czasownikami, które łączą się z partykułą i zmieniają dzięki temu znaczenie. Partykuła to […]

Czytaj więcej

Halo Szwecja! #191

Czy osoby pracujące w opiece nad starszymi będą musiały zdać test językowy? Czy w Szwecji znajdziemy nielegalne odpady? I jak najlepiej oczyścić miejskie powietrze? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie stopnia trudności tekstu, tak abyście poza samym zdobywaniem […]

Czytaj więcej