Nie taki diabeł straszny, jak go malują! Czyli jak oswoić partikelverb? #1 STÅ

Zdarzyło się Wam powiedzieć jag tycker deckare zamiast jag tycker om deckare? Nie jesteście pewni, po co w szwedzkim te wszystkie „małe” słówka typu av, för, under, upp, till, które nie zawsze znaczą to, czego się nauczyliśmy? Wreszcie, chcecie rozwiać swoje wątpliwości, gdy w tekście zamiast zwykłego står, czytamy står ut? W takim razie, ta seria jest dla Was! Dziś bierzemy na warsztat czasownik står i jego wiele zastosowań, żebyście jutro mogli się sprawdzić w naszym quizie.

Tym najbardziej rozpowszechnionym znaczeniem står jest oczywiście stać.

Glaset står på bordet. – Na stole stoi szklanka.

Framför kassan står flera personer och väntar på sin tur. – Przy kasie stoi wiele osób i czeka na swoją kolej.

Szwedzi myślą też podobnie jak my o niedziałającym  zegarze:

Klockan står eftersom batteriet är slut. – Zegar stoi, bo bateria się skończyła.

Innym znaczeniem står, którego nie tworzymy przez dodawanie tych małych słów (partykuł), jest:

Vad står det i tidningen? – Co jest napisane w gazecie, albo, dosłownie, co stoi w gazecie?

W języku szwedzkim istnieje grupa czasowników, przy których zawsze stoi jakieś dodatkowe małe słówko ( partykuła) które zmienia podstawowe znaczenie czasownika. Jako że to właśnie partykuła nadaje znaczenie danemu czasownikowi, to ją zawsze akcentujemy. Przykładowo: w zdaniu „Glaset står på bordet”, på nie będzie akcentowane, bo nie jest partykułą, a przyimkiem, znaczy po prostu „na”. Nie zmienia znaczenia czasownika. Ale już w zdaniu „stå på dig!”, czyli nie daj się, to zdecydowanie på będzie akcentowane. Bo w tym przypadku zmieniamy znaczenie czasownika, nie chodzi nam o „stój na sobie/tobie” 🙂

Natomiast w przypadku idiomów, gdzie również pojawiają się partykuły, nie akcentujemy ich. Dlaczego? Dlatego, że są to dłuższe, wielowyrazowe wyrażenia, np. stå för följderna – ponosić konsekwencje.

Inne ważne znaczenia stå to:

stå för kostnaderna (nieakcentowane) – pokrywać koszt

Vem ska stå för kostnaderna när hyrbil skadas? – kto pokrywa koszty, jeśli wypożyczony samochód zostanie uszkodzony?

stå på – dziać się,

Varför ser du så ledsen ut? Vad står på egentligen? – Dlaczego jesteś taki smutny? Co się dzieje?

stå till (med) – być albo czuć się w pewien sposób

Hur står det till? – Jak się miewasz?

Det står illa till med honom. – Kiepsko z nim.

stå i – ciężko pracować

Min pojkvän har stått i idag; han har skrivit en uppsats på 10 sidor, översatt en kort text, gjort hemläxan, städat lägenheten och lagat middag. Han är verkligen en arbetsmyra. – Mój chłopak się dziś napracował: napisał wypracowanie na 10 stron, przetłumaczył krótki tekst, zrobił zadanie domowe, posprzątał w mieszkaniu i ugotował obiad. Prawdziwy z niego pracuś.

stå ut (med) – wytrzymać, znieść

Jag vet att du inte kan stå ut med honom, men kan du försöka? Det är ju min födelsedag och jag vill bjuda alla vänner. – Wiem, że go nie znosisz, ale mogłabyś chociaż spróbować? To moje urodziny i chciałabym zaprosić wszystkich przyjaciół.

stå vid sitt ord (nieakcentowane) – dotrzymać słowa

Min mamma står alltid vid sitt ord, jag vet att jag kan lita på henne utan tvivel.– Moja mama zawsze dotrzymuje słowa i bez wątpliwości mogę na nią liczyć.

stå med båda fötterna på jorden (nieakcentowane) – być realistą, stapać twardo po ziemi

Han ger mig alltid så bra råd för han står med båda fötterna på jorden och är duktig på att lösa problem.– On zawsze daje mi dobre rasy, bo stąpa twardo po ziemi i jest dobry w rozwiązywaniu problemów.

stå kvar – pozostawać na miejscu

Han står kvar där. Vi borde ringa honom. – On dalej tam stoi. Zadzwońmy do niego.

stå fast vid att – pozostawać przy swoim zdaniu

Jag står fast vid att vi inte behöver ägna så mycket tid åt våra mobiltelefoner.– Obstaję przy swoim, że nie powinniśmy tyle czasu spędzać w telefonach komórkowych.

stå bakom ngt – kryć się za czymś, być przyczyną (stać za czymś :))

Vem står bakom Palmemordet?– Kto stoi za morderstwem Palmego?

Tekst przygotowała dla Was: Anna Hamanowicz