Czasy przeszłe w języku szwedzkim często wydają się
skomplikowane, nie tylko na początku
nauki, stąd też postanowiliśmy uporządkować je dla Was, tak aby nie były już
dla Was zmorą i nie powstrzymywały Was od mówienia po szwedzku.
Preteritum
To w języku szwedzkim główny czas do przedstawiania tego, co
wydarzyło się w przeszłości. Używamy go, gdy opowiadamy o konkretnym wydarzeniu
w przeszłości i wiemy dokładnie kiedy miało ono miejsce.
Albin flyttade till Göteborg 2007.
Maria och Peter fick barn i somras.
Lena bodde i Paris när hon var liten.
Jak sami widzicie każde z tych zdań zawiera konkretne określenie czasowe ( tidsbeskrivning) odsyłające nas do przeszłości. Nierzadko może być ono bardziej rozbudowane, jak w przykładzie trzecim. Innymi tego typu rozbudowanymi określeniami czasowymi będą zdania zaczynające się od när
När vi var på semester……
När jag pratade med Patrik…..
När jag gick i skolan….
När jag började jobba…
Wszystkie te zdania określają nam w jakiś sposób konkretny
moment w przeszłości.
Poniżej znajdziecie jeszcze inne określenia czasowe, z
którymi zawsze występuje preteritum.
Presens perfekt
Jest to czas przeszły, który Polakom sprawia najwięcej kłopotu. Perfektu używamy do wyrażenia, ŻE coś się wydarzyło w przeszłości. I to ŻE jest tutaj kluczowe. Nie interesuje nas w tym momencie, kiedy to się wydarzyło, ale ŻE się w ogóle wydarzyło.
Jag har varit i London. – Byłem w Londynie.
Jag har druckit julmust. – Piłam julmust.
Używając w tych zdaniach perfektu chcemy przekazać , ŻE to w ogóle kiedyś robiliśmy, nie interesuje nas konkretna data.
Perfekt będzie miał też zastosowanie w sytuacji, gdy jakaś
czynność zaczęła się w przeszłości, ale nadal trwa.
Jag har bott i Sverige i fem år .
Mieszkam w Szwecji od pięciu lat. Jeśli chcielibyście po
szwedzku powiedzieć, że mieszkaliście w Szwecji przez pięć lat, ale już tam nie
mieszkacie, to powiecie: Jag bodde i
Sverige i fem år.
Jag har läst italienska i två år .
Uczę się włoskiego od dwóch lat. Uczę się nadal i jeszcze
tej nauki nie zakończyłam. Gdybyśmy
chcieli powiedzieć, że się uczyliśmy, ale już tego nie robimy, to zdanie
brzmiałoby Jag läste italienska i två år.
Jak sami widzicie w tym wypadku czynność po szwedzku
wyrażona w perfekcie po polsku funkcjonuje w czasie …. teraźniejszym!
W tym użyciu czasu perfekt mogą się też zmieścić wszystkie zdania, w których użyjemy następujących określeń czasowych: idag, den här veckan, den här månaden, i år.
I teraz pewnie zastanawiacie się jak to ma się do tego, że w
poprzednim podpunkcie mówiliśmy o tym, że przy użyciu czasu perfekt nie
interesuje nas, kiedy coś się działo.
Jak sami zapewne zauważyliście wymienione wyżej określenia
czasowe są dość specyficzne- określają bowiem przedział czasowy, który się
jeszcze nie skończył. Zaczął przeszłości , ale nadal trwa.
Tak więc:
Jag har inte pratat med Adam idag. – Nie rozmawiałam dziś z Adamem.
Jag har haft mycket att göra den här veckan. – Miałam dziś dużo do zrobienia.
Jag har inte ätit godis den här månaden. – Nie jadłam w ty miesiącu słodyczy.
Jag har inte varit på semester i år. – Nie byłam w tym roku na wakacjach.
Przedziały czasowe wspomniane w przykładach nie są zakończone ( w momencie pisania tego artykułu ,mamy godz 15, więc dzień się jeszcze nie skończył, jest wtorek, więc tydzień również się nie skończył, jest 29 kwietnia- więc miesiąc nadal jest nie zakończony, no i kwiecień – do końca roku jeszcze daleko).
Trzecim zastosowaniem perfektu jest sytuacja z bliżej
nieokreślonej przeszłości mająca bezpośredni wpływ na teraźniejszość.
Vi äter kanelbullar som mamma har bakat. – Jemy cynamonowe bułeczki, które upiekła mama.
Jan kan prata franska för han har bott i Frankrike. – Jan mówi po francusku, bo mieszkał we Francji.
Perfektu możemy też użyć, gdy opowiadamy o dwóch
czynnościach w przyszłości ( bliższej lub dalszej) i chcemy podkreślić, że
jedna musiała się zakończyć, aby mogła się zacząć ta kolejna.
Jag ska äta frukost när jag har duschat. – Zjem śniadanie jak wezmę prysznic.
Jag kan hjälpa dig när jag slutat diska. – Pomogę ci jak skończę zmywać.
Wtedy czynność, która wydarzyła się wcześniej wyrażamy w
perfekcie, a tą kolejną w czasie teraźniejszym, lub przyszłym.
Podsumowując, perfektu używamy:
– żeby opowiedzieć , że jakaś czynność w przeszłości w ogóle
miała miejsce, nie wnikając w szczegóły kiedy
– żeby opowiedzieć, że coś zaczęło się w przeszłości i nadal
trwa
– gdy chcemy powiedzieć, że coś wydarzyło się dziś, w tym
tygodniu, w tym miesiącu lub w tym roku.
– gdy czynność z przeszłości ma bezpośredni wpływ na
teraźniejszość
– gdy chcemy podkreślić, że jedna czynność w przyszłości
musiała się zakończyć, aby mogła się zacząć kolejna.
Pluskvamperfekt
Na pewno nie raz słyszeliście już, że
pluskvamperfektu używamy, gdy mówimy o dwóch zdarzeniach, które miały miejsce w
przeszłości, przy czym jedno zdarzyło się wcześniej od drugiego (następstwo
czasów.)
No więc tak i nie!
Jeśli to co opowiadacie działo się w
przeszłości, jest ciągiem zdarzeń wynikających jedno z drugiego i logicznych
dla słuchającego, tak że nie ma obaw, że nie zrozumie, że czynności działy się jedna po drugiej to spokojnie
używacie czasu preteritum.
Jag vaknade kl. 8.00 och steg upp direkt. Jag duschade, åt frukost och gick till jobbet. Jag jobbade till kl 5.00 och sedan träffade några vänner och vi drack vin tillsammans på Gamla stan. Sedan åkte jag hem.
Opowiadając historię w ten sposób, nie mamy potrzeby używania pluskvamperfektu, mimo że część czynności zdarzyła się przed innymi. Opowieść składa się w logiczną całość bez kombinowania z czasami.
Inaczej jest natomiast w poniższym
tekście:
Jag vaknade kl. 8.00 och steg upp direkt. När jag hade duschat, åt jag frukost och gick till jobbet. När jag hade jobbat färdigt träffade jag några vänner och vi drack vin tillsammans på Gamla stan. Sedan åkte jag hem.
Jeśli przy takiej konstrukcji
zdań prysznic i śniadanie byłoby w
preteritum, to oznaczałoby, że jedliśmy śniadanie pod prysznicem. To samo z pracą i piciem wina. Jeśli
zarówno praca do piątej i spotkanie
przyjaciół i picie wina wyrażono by w preteritum, to wyszłoby, że pijemy wino w
pracy.
Jak sami widzicie wszystko zależy od
tego, jak sami zdecydujecie się ułożyć zdanie. Można jednak spokojnie obyć się
w większości sytuacji bez pluskvamperfektu.
Inna sprawa, że Szwedzi po prostu te konstrukcje lubią, więc warto je
znać.
A jaka jest różnica między perfektem a
pluskvamperfektem?
Należą one po prostu do dwóch różnych
systemów czasowych
NUTIDSSYSTEM – opisującego teraźniejszość
DÅTIDSSYSTEM – opisującego przeszłość
Najlepiej widać to na poniższym
przykładzie:
När jag har bakat kakor, bjuder jag mina vänner på fika. Jag hoppas de kommer att gilla kakorna.
När jag hade bakat kakor, bjöd jag mina vänner på fika. Jag hoppades att de skulle gilla kakorna.
Mam nadzieję, że ten artkuł pomoże Wam
w nauce czasów przeszłych! Jeśli po przeczytaniu go będziecie mieć jeszcze
jakieś wątpliwości – piszcie do nas!
Pozostałe posty
Kącik piosenki disneyowskiej #20 – Familjen Madrigal
Dziś czas na sześćdziesiąty (sextionde) film studia Disney, Encanto, który dostał Oscara w kategorii najlepszy film animowany (bästa animerade film). Tym samym po raz pierwszy pobił (slå) film Pixara, Luca, nominowanym w tej samej kategorii. Oba filmy zresztą bardzo polecam. Czym Encanto urzekło jury i widzów na całym świecie? Tym, jak wykorzystuje magiczny realizm (magisk […]
Co nowego na temat śmierci króla Karola XII odkryli badacze z Finlandii? Czy palacze będą musieli płacić za zniszczenia w mieszkaniach czynszowych spowodowane dymem papierosowym? Jak od nowego roku zmieniły się przepisy dotyczące wieku emerytalnego w Szwecji? Która grupa szwedzkich klientów woli zakupy stacjonarne od online? I czy latanie samolotem będzie kiedyś eko? Wszystko to […]
Zima, choć coraz cieplejsza, potrwa jeszcze kilka miesięcy, a co za tym stoi – czeka nas wciąż sporo krótkich dni, gdzie Słońce zachodzi zbyt szybko. Najlepszym lekarstwem na tak prędko kończące się dni jest zawinięcie się w koc i dobry film, oczywiście po szwedzku! Przygotowałam dla Was zestawienie pięciu szwedzkich filmów, których akcja rozgrywa się […]
Która kanapka została wybrana kanapką roku w Szwecji? Co najczęściej czytano w 2022 roku? Jak wzrosła akcyza na alkohol i tytoń? Dlaczego niechciane prezenty lądują w koszu na śmieci? I dlaczego stare szwedzkie drzewa wyginą? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku […]
Chcesz zabłysnąć ciekawymi faktami o Szwecji? To świetnie się składa, bo dziś poznasz ze mną pięć nieoczywistych faktów, które sprawią, że zakochasz się w Szwecji na nowo i zaciekawisz nią znajomych i przyjaciół. Zaczynamy! 1. Jedyne na świecie muzeum Jamesa Bonda Tak, dobrze widzisz! Postać Jamesa Bonda jest jedną z najbardziej kultowych w historii kina, […]
Co ciekawego działo się w Szwecji w okresie świątecznym? Czy Mikołaje mieli dużo pracy? Jak plasowały się w tym roku ceny świątecznego jedzenia? Czy w tym czasie w w sklepach było mniej czy więcej personelu? I jak w świąteczną pomoc Ukrainie zaangażowały się szwedzkie fundacje? Oraz czy we wcześniejszych pandemicznych latach bożonarodzeniowe potrawy wyglądały inaczej? […]
Szwedzkie kolędy: Nu tändas tusen juleljus – Śpiewaj z Humlą! #7
Nadszedł czas na specjalny, świąteczny odcinek Śpiewaj z Humlą! W zeszłym roku nauczyliśmy się śpiewać Midnatt råder, dziś chciałam Wam pokazać Nu tändas tusen juleljus. Ta kolęda została napisana w 1898 przez szwedzką pisarkę i kompozytorkę Emmy Köhler. W ciągu kolejnych lat stała się jedną z najczęściej śpiewanych piosenek świątecznych w Szwecji, a w 1986 […]
Jakie instytucje w Szwecji zaczną pd przyszłego roku pobierać opłatę za wstęp? Jak SJ rekompensuje klientom chaos biletowy przy świątecznych podróżach? I dlaczego prezent roku w Szwecji nie zadziwił badaczy zachowań konsumenckich? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie […]
Hejsan! Nadszedł czas na czwartą odsłonę serii falska vänner, gdzie ogarniamy szwedzkie słówka łudząco podobne do wyrazów w polskim, angielskim, czy niemieckim, lecz o zupełnie innym znaczeniu. Do każdego słówka podlinkowałam Wam wymowę, bo ona jest kluczem do zapobiegania nieporozumieniom. Czy macie jakąś zabawną historię związaną z którymś z poniższych słów? Zaczynamy! 1. Hot […]
Jakiego odkrycia stulecia dokonano niedawno w Szwecji? Jak wiedzie się markom własnym sklepów? I gdzie w Szwecji pojawią się rurociągi wodorowe? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie stopnia trudności tekstu, tak abyście poza samym zdobywaniem informacji mogli też […]
Gotuj z Humlą #12 – Jak zrobić placki ziemniaczane?
Mało co tak pomaga w chłodne, krótkie dni jak smaczne i ciepłe jedzenie. A że tutaj, na humlowym blogu, łączymy przyjemne z pożytecznym, to zapraszam Was to wspólnego gotowania i…powtarzania trybu rozkazującego! Dziś dowiecie się, jak zrobić placki ziemniaczane w wersji szwedzkiej, czyli raggmunk – z borówką brusznicą i mięsem (choć to oczywiście możecie pominąć). […]
Czy osobom potrzebującym tłumacza zostanie odebrane prawo do niego w sytuacjach urzędowych i zdrowotnych? Czy szwedzkie badania nad psychodelikami pomogą w zwalczaniu depresji? I dlaczego kwestia walki o klimat zniknęła ze szwedzkiej debaty wyborczej? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, […]
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.