Czasy przeszłe w języku szwedzkim często wydają się
skomplikowane, nie tylko na początku
nauki, stąd też postanowiliśmy uporządkować je dla Was, tak aby nie były już
dla Was zmorą i nie powstrzymywały Was od mówienia po szwedzku.
Preteritum
To w języku szwedzkim główny czas do przedstawiania tego, co
wydarzyło się w przeszłości. Używamy go, gdy opowiadamy o konkretnym wydarzeniu
w przeszłości i wiemy dokładnie kiedy miało ono miejsce.
Albin flyttade till Göteborg 2007.
Maria och Peter fick barn i somras.
Lena bodde i Paris när hon var liten.
Jak sami widzicie każde z tych zdań zawiera konkretne określenie czasowe ( tidsbeskrivning) odsyłające nas do przeszłości. Nierzadko może być ono bardziej rozbudowane, jak w przykładzie trzecim. Innymi tego typu rozbudowanymi określeniami czasowymi będą zdania zaczynające się od när
När vi var på semester……
När jag pratade med Patrik…..
När jag gick i skolan….
När jag började jobba…
Wszystkie te zdania określają nam w jakiś sposób konkretny
moment w przeszłości.
Poniżej znajdziecie jeszcze inne określenia czasowe, z
którymi zawsze występuje preteritum.
Presens perfekt
Jest to czas przeszły, który Polakom sprawia najwięcej kłopotu. Perfektu używamy do wyrażenia, ŻE coś się wydarzyło w przeszłości. I to ŻE jest tutaj kluczowe. Nie interesuje nas w tym momencie, kiedy to się wydarzyło, ale ŻE się w ogóle wydarzyło.
Jag har varit i London. – Byłem w Londynie.
Jag har druckit julmust. – Piłam julmust.
Używając w tych zdaniach perfektu chcemy przekazać , ŻE to w ogóle kiedyś robiliśmy, nie interesuje nas konkretna data.
Perfekt będzie miał też zastosowanie w sytuacji, gdy jakaś
czynność zaczęła się w przeszłości, ale nadal trwa.
Jag har bott i Sverige i fem år .
Mieszkam w Szwecji od pięciu lat. Jeśli chcielibyście po
szwedzku powiedzieć, że mieszkaliście w Szwecji przez pięć lat, ale już tam nie
mieszkacie, to powiecie: Jag bodde i
Sverige i fem år.
Jag har läst italienska i två år .
Uczę się włoskiego od dwóch lat. Uczę się nadal i jeszcze
tej nauki nie zakończyłam. Gdybyśmy
chcieli powiedzieć, że się uczyliśmy, ale już tego nie robimy, to zdanie
brzmiałoby Jag läste italienska i två år.
Jak sami widzicie w tym wypadku czynność po szwedzku
wyrażona w perfekcie po polsku funkcjonuje w czasie …. teraźniejszym!
W tym użyciu czasu perfekt mogą się też zmieścić wszystkie zdania, w których użyjemy następujących określeń czasowych: idag, den här veckan, den här månaden, i år.
I teraz pewnie zastanawiacie się jak to ma się do tego, że w
poprzednim podpunkcie mówiliśmy o tym, że przy użyciu czasu perfekt nie
interesuje nas, kiedy coś się działo.
Jak sami zapewne zauważyliście wymienione wyżej określenia
czasowe są dość specyficzne- określają bowiem przedział czasowy, który się
jeszcze nie skończył. Zaczął przeszłości , ale nadal trwa.
Tak więc:
Jag har inte pratat med Adam idag. – Nie rozmawiałam dziś z Adamem.
Jag har haft mycket att göra den här veckan. – Miałam dziś dużo do zrobienia.
Jag har inte ätit godis den här månaden. – Nie jadłam w ty miesiącu słodyczy.
Jag har inte varit på semester i år. – Nie byłam w tym roku na wakacjach.
Przedziały czasowe wspomniane w przykładach nie są zakończone ( w momencie pisania tego artykułu ,mamy godz 15, więc dzień się jeszcze nie skończył, jest wtorek, więc tydzień również się nie skończył, jest 29 kwietnia- więc miesiąc nadal jest nie zakończony, no i kwiecień – do końca roku jeszcze daleko).
Trzecim zastosowaniem perfektu jest sytuacja z bliżej
nieokreślonej przeszłości mająca bezpośredni wpływ na teraźniejszość.
Vi äter kanelbullar som mamma har bakat. – Jemy cynamonowe bułeczki, które upiekła mama.
Jan kan prata franska för han har bott i Frankrike. – Jan mówi po francusku, bo mieszkał we Francji.
Perfektu możemy też użyć, gdy opowiadamy o dwóch
czynnościach w przyszłości ( bliższej lub dalszej) i chcemy podkreślić, że
jedna musiała się zakończyć, aby mogła się zacząć ta kolejna.
Jag ska äta frukost när jag har duschat. – Zjem śniadanie jak wezmę prysznic.
Jag kan hjälpa dig när jag slutat diska. – Pomogę ci jak skończę zmywać.
Wtedy czynność, która wydarzyła się wcześniej wyrażamy w
perfekcie, a tą kolejną w czasie teraźniejszym, lub przyszłym.
Podsumowując, perfektu używamy:
– żeby opowiedzieć , że jakaś czynność w przeszłości w ogóle
miała miejsce, nie wnikając w szczegóły kiedy
– żeby opowiedzieć, że coś zaczęło się w przeszłości i nadal
trwa
– gdy chcemy powiedzieć, że coś wydarzyło się dziś, w tym
tygodniu, w tym miesiącu lub w tym roku.
– gdy czynność z przeszłości ma bezpośredni wpływ na
teraźniejszość
– gdy chcemy podkreślić, że jedna czynność w przyszłości
musiała się zakończyć, aby mogła się zacząć kolejna.
Pluskvamperfekt
Na pewno nie raz słyszeliście już, że
pluskvamperfektu używamy, gdy mówimy o dwóch zdarzeniach, które miały miejsce w
przeszłości, przy czym jedno zdarzyło się wcześniej od drugiego (następstwo
czasów.)
No więc tak i nie!
Jeśli to co opowiadacie działo się w
przeszłości, jest ciągiem zdarzeń wynikających jedno z drugiego i logicznych
dla słuchającego, tak że nie ma obaw, że nie zrozumie, że czynności działy się jedna po drugiej to spokojnie
używacie czasu preteritum.
Jag vaknade kl. 8.00 och steg upp direkt. Jag duschade, åt frukost och gick till jobbet. Jag jobbade till kl 5.00 och sedan träffade några vänner och vi drack vin tillsammans på Gamla stan. Sedan åkte jag hem.
Opowiadając historię w ten sposób, nie mamy potrzeby używania pluskvamperfektu, mimo że część czynności zdarzyła się przed innymi. Opowieść składa się w logiczną całość bez kombinowania z czasami.
Inaczej jest natomiast w poniższym
tekście:
Jag vaknade kl. 8.00 och steg upp direkt. När jag hade duschat, åt jag frukost och gick till jobbet. När jag hade jobbat färdigt träffade jag några vänner och vi drack vin tillsammans på Gamla stan. Sedan åkte jag hem.
Jeśli przy takiej konstrukcji
zdań prysznic i śniadanie byłoby w
preteritum, to oznaczałoby, że jedliśmy śniadanie pod prysznicem. To samo z pracą i piciem wina. Jeśli
zarówno praca do piątej i spotkanie
przyjaciół i picie wina wyrażono by w preteritum, to wyszłoby, że pijemy wino w
pracy.
Jak sami widzicie wszystko zależy od
tego, jak sami zdecydujecie się ułożyć zdanie. Można jednak spokojnie obyć się
w większości sytuacji bez pluskvamperfektu.
Inna sprawa, że Szwedzi po prostu te konstrukcje lubią, więc warto je
znać.
A jaka jest różnica między perfektem a
pluskvamperfektem?
Należą one po prostu do dwóch różnych
systemów czasowych
NUTIDSSYSTEM – opisującego teraźniejszość
DÅTIDSSYSTEM – opisującego przeszłość
Najlepiej widać to na poniższym
przykładzie:
När jag har bakat kakor, bjuder jag mina vänner på fika. Jag hoppas de kommer att gilla kakorna.
När jag hade bakat kakor, bjöd jag mina vänner på fika. Jag hoppades att de skulle gilla kakorna.
Mam nadzieję, że ten artkuł pomoże Wam
w nauce czasów przeszłych! Jeśli po przeczytaniu go będziecie mieć jeszcze
jakieś wątpliwości – piszcie do nas!
Pozostałe posty
Ogarniamy szwedzką gramatykę! Zaimki osobowe
Hejsan! Dzisiejszy wpis jest skierowany do osób zaczynających naukę szwedzkiego, gdyż zajmiemy się w nim nauką zaimków osobowych. Chodzi o słowa typu ja, ty, on, ona, etc. O ile w polskim często pomijamy zaimki i mówimy np. „idę do sklepu”, „poszła do szkoły”, „robimy obiad”, o tyle w szwedzkim zawsze potrzebujemy zaimka. Powód jest bardzo […]
Czy szwedzcy uczniowie mają problemy z czytaniem? Czy między Malmö a Kopenhagą powstanie metro? I czy korzystanie z chatu GPT to oszustwo? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie stopnia trudności tekstu, tak abyście poza samym zdobywaniem informacji mogli […]
Witam ponownie początkujących uczniów szwedzkiego! Jeżeli nie czytaliście pierwszej części tego wpisu, to chciałabym go Wam serdecznie polecić – nauczycie się tam poleceń, które przeczytacie w podręczniku i usłyszycie od nauczyciela podczas lekcji. Poniższy wpis zawiera natomiast najważniejsze zdania, pytania i odpowiedzi, które na pewno przydadzą się Wam na lekcjach szwedzkiego. Gotowi? Pamiętajcie, że w […]
Jaką formę obostrzeń dla imigrantów proponuje rząd? Czy handel internetowy w Szwecji ma się dobrze? I czy wśród załogi statku Vasa mogły być kobiety? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie stopnia trudności tekstu, tak abyście poza samym zdobywaniem […]
Tegoroczną Eurowizję wygrała Szwecja z Loreen i piosenką Tattoo. Korzystając z okazji chciałam wspomnieć inną szwedzką artystkę, która kilka razy wystąpiła na Eurowizji. Chodzi oczywiście o Carolę, która aż trzy razy pojawiła się na konkursie – w 1983, 1991 i 2006. Więcej na ten temat przeczytacie w moim wpisie TOP 5: ciekawostki o Melodifestivalen. Dzisiaj […]
Czy ekologiczna żywność jest w Szwecji popularna? Jakie nowe wytyczne trafiły do szwedzkiej branży filmowej? Jakiego nowego odkrycia dotyczącego autyzmu dokonali naukowcy z Uppsali? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie stopnia trudności tekstu, tak abyście poza samym zdobywaniem […]
Hejsan! Zaczynacie dopiero przygodę ze szwedzkim i chcecie nauczyć się najważniejszych słów niezbędnych do zadawania pytań? A może potrzebujecie szybkiej powtórki? Chcecie sprawdzić, czy znacie wszystkie zaimki pytające? Zapraszam Was do dzisiejszego bloga! Zanim zaczniemy z przykładami: w szwedzkim nie istnieje pytajnik „czy”. Pytania, które na polski przetłumaczymy jako „czy studiujesz?” czy „czy lubisz szwedzki?”, […]
Ile osób w Szwecji mieszka samotnie? Jak wiedzie się w Szwecji firmom związanym z handlem? Czy szwedzkie przedszkolaki uczą się już o zrównoważonym rozwoju? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie stopnia trudności tekstu, tak abyście poza samym zdobywaniem […]
Witam serdecznie wszystkich świeżo upieczonych uczniów szwedzkiego! Jeżeli wizja nauczenia się tego języka jest dla Was stresująca, to nie bójcie się – każdy z nas kiedyś zaczął przygodę ze szwedzkim i nie zawsze te początki były łatwe 😊. Żeby ułatwić Wam pierwsze kroki w tym godnym podziwu wyzwaniu, przygotowałam dla Was listę przydatnych zwrotów, które […]
Czy w szwedzkich szkołach dzieci dostają bezpłatne śniadanie? Czy warto samodzielnie przygotowywać posiłki dla niemowlaków? Z jakiego powodu coraz więcej szwedzkich uczniów uczy się z domu? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie stopnia trudności tekstu, tak abyście poza […]
Nie taki diabeł straszny, jak go malują! Czyli jak oswoić partikelverb? #17 LEVA
Jak tam żyjecie, drodzy miłośnicy szwedzkiego? Mam nadzieję, że dobrze, bo dziś skupimy się na czasowniku leva i jego ukrytych znaczeniach! Jeżeli temat partikelverb jest dla Was nowy (koniecznie nadróbcie moje poprzednie wpisy!), to pozwólcie, że przytoczę kilka najistotniejszych informacji. Partikelverb są czasownikami, które łączą się z partykułą i zmieniają dzięki temu znaczenie. Partykuła to […]
Czy osoby pracujące w opiece nad starszymi będą musiały zdać test językowy? Czy w Szwecji znajdziemy nielegalne odpady? I jak najlepiej oczyścić miejskie powietrze? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie stopnia trudności tekstu, tak abyście poza samym zdobywaniem […]
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.