Blog

Autor: Ania Kicka

Data dodania: 2 czerwca, 2021

Bardzo szwedzkie słowa #6

Ostatnio sporo było nowych słów i gramatyki, tak więc czas na relaksujący wpis do kawy (tretår?:)). Jeżeli myśleliście, że to już koniec serii Bardzo szwedzkie słówka, bo przecież te najbardziej szwedzkie słówka już dawno opisałam (fika, sugen, lagom, mysa, vobba), to… bardzo się myliliście : ) Bardzo szwedzkie słówka wciąż powstają, zmieniają się, zyskują na popularności. Tym samym możemy kontynuować jedną z moich ulubionych serii. Zaczynamy!

1. Skadeglädje

Jeśli znacie niemiecki, to być może przyszło Wam na myśl słowo Schadenfreude. I słusznie, bo znaczy dokładnie to samo, co szwedzkie skadeglädje, czyli radość z cudzego nieszczęścia. Mamy tu skada – szkoda, nieszczęście, strata i glädje, o którym rozmawialiśmy już w kontekście matglädje.

Jag kunde inte hjälpa att känna viss skadeglädje när mitt ex blev sjuk. Det var hans livsstil som ledde till sjukdomen. Nie mogłam powstrzymać radości z cudzego nieszczęścia (skadeglädje), gdy mój ex zachorował. To jego styl życia doprowadził do choroby.

2. Ogooglebar

To niepozorne słówko, angielskie ungoogleable, było swego czasu źródłem kontrowersji. Ogooglebar to po prostu nie do wygooglowania (niewygooglowywalne?), nie do wyszukania w Internecie. Jest to słowo na tyle zrozumiałe i uniwersalne, że możemy go używać nawet jeśli naszą domyślną wyszukiwarką nie jest Google. I stąd się bierze kontrowersja. Ogooglebar zostało oficjalnie uznane za nowe szwedzkie słowo w 2012.  Google zażądał, aby Språkrådet wycofało to słowo z listy, bo jeśli ludzie zaczną masowo używać słowa googla czy (o)googlebar, to marka straci na wartości. Coś na zasadzie nazywania pieluch „pampersami” od nazwy marki, czy nazywania tuszu do rzęs „rímel” po hiszpańsku. Språkrådet argumentowało swoją decyzję tym, że to użytkownicy języka decydują, czy i jak dane słowo jest używane. Mimo to, po długiej wymianie maili z Google, Språkrådet w końcu ugięło się pod naciskiem światowego giganta i ogooglebar zniknęło z oficjalnej listy nowych słów. Słowo na stałe jednak zagościło w języku szwedzkim, a dzięki kontrowersji z nim związanym powstały takie perełki, jak The ogooglebar song.

3. Bloggbävning

Pozostajemy w przestrzeni internetowej. Możliwe, że kojarzycie słowo jordbävning, czyli trzęsienie ziemi. Czym więc może być bloggbävning? Blogową eksplozją, sytuacją, w której wpisy na blogach są zdominowane przez jeden „gorący” temat. Bloggbävning powstało właśnie w takich okolicznościach – w 2008 głośno było o tak zwanym FRA-lagen, czyli uogólniając – prawie do podsłuchu. Temat był tak szeroko komentowany na mnóstwie blogów, że ta eksplozja postów dostała własną nazwę. Mniej popularnym, ale równie trafnym słowem jest twitterbävning – „ekspozja” na Twitterze.

4. Surströmmingspremiär

Teraz coś dla miłośników (ekstremalnej) kuchni, czyli premiera kiszonego śledzia! Innymi słowy jest to dzień, który otwiera sezon na tę legendarną już potrawę. Tradycyjnie jest to trzeci czwartek sierpnia, czyli w tym roku 19-y. Do 1998 premiera kiszonego śledzia była obwarowana sztywnymi zasadami. Kiszony śledź mógł być dopuszczony do sprzedaży detalicznej dopiero w trzeci czwartek sierpnia, w celu uniknięcia przypadków niedostatecznego skiszenia. Mimo, że ta zasada już dawno przestała obowiązywać, wielu producentów wciąż podtrzymuje tę tradycję. Czekacie na surströmmingspremiär? Macie jakieś plany?:)

5. Trädmord

Trädmord jest słowem, które powinniśmy włączyć do użytku codziennego, jeśli ekologia jest dla nas ważna. „Mord na drzewach” zaczął być często używanym sformułowaniem w 2011, kiedy sporo drzew w okolicach Sztokholmu albo uszkodzono albo otruto, przez co uschły. Trädmord nazwiemy także nadmierne zużycie papieru i kartonów.

Czy znaliście któreś z powyższych słów? Może któregoś regularnie używacie? Dajcie znać i nie zapomnijcie o jutrzejszym quizie! Tymczasem!:)

Tekst: Anna Hamanowicz

Pozostałe posty

Halo Szwecja #188

Jak wyglądają dalsze starania Szwecji o członkostwo w NATO? Kto wygrał Melodifestivalen? Czy szwedzkie szkoły są przyjazne wszystkim dzieciom? Gdzie powstanie nowa farma wiatrowa na południu Szwecji? Jaką zagadkę dotyczącą szwedzkiej literatury rozwiązano po 300 latach? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w […]

Czytaj więcej

Nie taki diabeł straszny, jak go malują! Czyli jak oswoić partikelverb? #16 HÖRA

Witajcie już po raz szesnasty w serii, która odczaruje owiane złą sławą partikelverb! Poznacie dziś sporo zastosowań czasownika höra (słyszeć), który zmienia zupełnie swoje znaczenie, jeśli dołączymy do niego partykułę. Dla przypomnienia: partykuły to te małe słówka, które stawiamy po czasowniku: på, av, med, för, etc. Żeby partikelverb serio zadziałał i znaczył to, co chcemy, […]

Czytaj więcej

Halo Szwecja #187

Czy przestrzeń publiczna jest w Szwecji dobrze rozplanowana? Dlaczego sekretarz stanu odszedł ze stanowiska? Jak z podwyżkami prądu radzą sobie organizacje pomocowe w Szwecji? Jaki narkotyk robi się w Szwecji coraz popularniejszy? I jak doświadczenia studentów z czasów pandemii zmienią nauczanie wyższe w tym kraju? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego […]

Czytaj więcej

Gotuj z Humlą #13 – Vi lagar kålpudding!

Dzisiaj mam super przepis głównie dla miłośników kapusty i trybu rozkazującego w szwedzkim 😉. Choć w swojej tradycyjnej wersji kålpudding zawiera mięso mielone, to możemy je wymienić na granulat sojowy w wersji wegetariańskiej. Kålpudding jest pieczonym daniem z kapusty, mieszanki mięsa mielonego, i ewentualnie ryżu. Podajemy je z ziemniakami, sosem brązowym lub masłem, choć niektórzy […]

Czytaj więcej

Halo Szwecja! #186

Jak Szwecja pomaga Turcji i Syrii po trzęsieniu ziemi? Która szwedzka firma zapowiedziała redukcję personelu? dlaczego pracownicy administracyjni na północy Szwecji są bardziej wyczerpani? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie stopnia trudności tekstu, tak abyście poza samym zdobywaniem […]

Czytaj więcej

TOP 5 szwedzkich filmów na Walentynki!

Walentynki można świętować mniej lub bardziej hucznie, ale nawet jeśli nie macie do tego święta jakiegoś szczególnego sentymentu, to zawsze możecie skupić się na ćwiczeniu szwedzkiego ze słuchu i obejrzeć jakiś szwedzki romantyczny film. Przygotowałam dziś dla Was zestawienie pięciu dostępnych teraz w serwisach streamingowych: Grabben i graven bredvid Romantyczna komedia o dwójce na pozór […]

Czytaj więcej

Halo Szwecja! #185

Czy Zlatan Ibrahimovic zmienia ścieżkę kariery? Jak rosną ceny platform streamingowych w Szwecji? Czy między tatuażami a rakiem istnieje jakaś zależność? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. Tytuł każdego opisanego przez nas artykułu zawiera link z wiadomością w języku szwedzkim, oraz oznaczenie stopnia trudności tekstu, tak abyście poza samym zdobywaniem informacji mogli też […]

Czytaj więcej

Szwedzki na co dzień – czym się od siebie różnią ja, jo i nej?

Witam serdecznie wszystkie osoby, które właśnie rozpoczęły swoją przygodę ze szwedzkim! Pewnie potraficie się już przedstawić, przywitać się, może i zadać podstawowe pytania. Podejrzewam, że znacie też już te dwa super ważne słowa: ja, czyli tak i nej, czyli nie. A czy wiecie już, że na pytanie, na które odpowiedzią może być po polsku tylko […]

Czytaj więcej

Halo Szwecja #184

Jak długo Szwecja będzie przewodniczyć Unii Europejskiej? Która adaptacja szwedzkiej powieści bije teraz rekordy popularności? Jakiego języka uczą się coraz chętniej szwedzcy studenci? Czy istnieje coś takiego jak szwedzkie reggae? Jak działają czaty oparte o ludzką inteligencję? I które badania najbardziej przyciągnęły uwagę ludzi w 2022 roku? Wszystko to w naszym najnowszym przeglądzie szwedzkich mediów. […]

Czytaj więcej

Kącik piosenki disneyowskiej #20 – Familjen Madrigal

Dziś czas na sześćdziesiąty (sextionde) film studia Disney, Encanto, który dostał Oscara w kategorii najlepszy film animowany (bästa animerade film). Tym samym po raz pierwszy pobił (slå) film Pixara, Luca, nominowanym w tej samej kategorii. Oba filmy zresztą bardzo polecam. Czym Encanto urzekło jury i widzów na całym świecie? Tym, jak wykorzystuje magiczny realizm (magisk […]

Czytaj więcej

Halo Szwecja! #183

Co nowego na temat śmierci króla Karola XII odkryli badacze z Finlandii? Czy palacze będą musieli płacić za zniszczenia w mieszkaniach czynszowych spowodowane dymem papierosowym? Jak od nowego roku zmieniły się przepisy dotyczące wieku emerytalnego w Szwecji? Która grupa szwedzkich klientów woli zakupy stacjonarne od online? I czy latanie samolotem będzie kiedyś eko? Wszystko to […]

Czytaj więcej

TOP 5: szwedzkie filmy z zimą w tle

Zima, choć coraz cieplejsza, potrwa jeszcze kilka miesięcy, a co za tym stoi – czeka nas wciąż sporo krótkich dni, gdzie Słońce zachodzi zbyt szybko. Najlepszym lekarstwem na tak prędko kończące się dni jest zawinięcie się w koc i dobry film, oczywiście po szwedzku! Przygotowałam dla Was zestawienie pięciu szwedzkich filmów, których akcja rozgrywa się […]

Czytaj więcej