Jag lägger boken eller jag ligger boken…? W końcu się tego nauczysz!

Czy czujecie bezsilność, gdy po raz któryś myli Wam się sätta z sitta? Nie rozumiecie, dlaczego mówimy jag lägger boken på bordet, ale już nie jag ligger boken? O co w tym wszystkim chodzi? Czy te czasowniki tylko wyglądają tak podobnie, czy wiążą się z sobą bardziej, niż nam się wydaje? Witajcie w świecie transitiva i intransitiva verb!

Czasowniki przechodnie i nieprzechodnie to jeden z tematów, który najbardziej spędza nam sen z powiek. Te szwedzkie różnią się od polskich – w polskim czasowniki przechodnie mają zarówno stronę bierną, jak i czynną (np. czesać / jest czesany), a nieprzechodnie tylko czynną (jechać / jest jechany już nie bardzo J). W szwedzkim wszystko zależy od tego, czy czasownik potrzebuje dopełnienia (objekt), czy nie. Już tłumaczymy.

Możemy powiedzieć samo jag ligger jako zdanie: leżę. Ale jeśli już chcemy użyć lägger, to musimy dodać coś po, nie możemy napisać samego „Jag lägger.” (ja kładę.). Tak więc po szwedzku czasowniki nieprzechodnie to takie, które nie potrzebują dopełnienia, a przechodnie to te, które dopełnienie mają. Dopełnienie to ta osoba czy rzecz, na której wykonujemy czynność – budzimy syna, sta wiamy rower, itp. Ale już jeśli powiemy leżę w łóżku, to „w łóżku” nie jest dopełnieniem. Po prostu leżymy, ta czynność leżenia „dzieje się” tylko nam, łóżko jest miejscem.  Nadążacie?

W poniższej tabelce z parami najbardziej popularnych transitiva i intransitiva możecie dostrzec pewną prawidłowość.

Jak widzicie, czasowniki przechodnie, transitiva, w zasadzie zawsze mają ä albo ö, podczas gdy nieprzechodnie przeważnie dysponują samogłoskami, które rozpoznajemy w polskim. Na zasadzie tego skojarzenia być może szybciej przyswoicie te czasownikiJ

To teraz podamy Wam kilka przykładów.

vakna/väcka (budzić/budzić się)

Jag vaknar kl. 10 varje dag. – Budzę się codziennie o 10.

Mina katter väcker mig alltid kl. 7 på morgonen, för de vill äta. – Moje koty zawsze (kogo?) mnie budzą o 7 rano, bo chcą jeść.

sova/söva (spać/uśpić)

Min hund sover ganska mycket. – Mój pies dość dużo śpi.

Narkosläkare måste söva patienten.- Anestezjolog musiał uśpić (kogo?) pacjenta.

ligga/lägga (leżeć/kłaść)

Idag vill jag bara ligga i sängen och läsa någon bra deckare. – Dziś chcę tylko leżeć w łóżku i przeczytać jakiś dobry kryminał.

Lägg inte fötterna på bordet! – Nie kładź (czego?) stóp na stole!

sitta/sätta (siedzieć/kłaść, wkładać )

Du sitter bara i ditt rum och gör ingenting! Hjälp mig, snälla! – Ty tylko siedzisz w swoim pokoju i nic nie robisz! Proszę, pomóż mi!

Kan du sätta blommorna i vattnet?  – Mógłbyś wstawić (co?) kwiaty do wody?

stå/ställa (stać/wstawić)

Alla mina böcker står i bokhyllan i mina föräldrars rum. – Wszystkie moje książki stoją na regale w pokoju moich rodziców.

Var kan jag ställa min cykel? – Gdzie mogę wstawić (co?) mój rower?

brinna/bränna (palić się/palić)

Det brinner i köket! Ring brandkåren! – Pali się w kuchni! Dzwoń po straż pożarną!

Jocke bränner alla gamla kärleksbrev. – Jocke pali/spala (co?) wszystkie stare listy miłosne.

Mamy nadzieję, że coś zrozumieliście różnicę między transitiva i intransitivaJ Może spróbujecie ułożyć zdania z pozostałymi czasownikami z tabelki? Piszcie w komentarzach! A jutro czeka na Was quiz:) Vi ses!

Tekst: Anna Hamanowicz